Một ngày trong buồng tằm của mẹ tôi thường rất bận rộn khi phải liên tục cho tằm ăn và thay phân tằm mấy lần. Bọn tằm nhà tôi do ăn nhiều suốt ngày nên chúng đào thải cũng vô cùng nhiều. Chị em tôi thường được mẹ sai nhặt nhạnh những hạt phân tằm tròn nhỏ để dành làm phân bón cây rất tốt. Mẹ tôi còn rất tỉ mỉ khi liên tục nhặt những con tằm chín đỏ để nuôi riêng một nong rồi nhẹ nhàng bện rơm quây kín từng bó rỗng ở giữa, tỉ mỉ gài thành phên dựng lên rồi thả những con đã chín vào quây tổ nhả tơ.

Trên các kệ bằng tre ba tôi đóng sẵn, có đến 4, 5 tầng đặt các nong, mẹt tằm lên. Việc nuôi tằm tưởng chừng đơn giản nhưng đòi hỏi nhiều tâm sức của người theo nghề. Khoảng thời gian theo nghề nuôi tằm, mẹ tôi thường ngủ rất muộn để theo dõi từng nong. Không những thế, mỗi đêm mẹ tôi còn cần mẫn cầm đèn dầu soi từng nong để cho tằm ăn thêm. Bản thân tôi trong nhiều đêm tỉnh giấc, chẳng thấy mẹ đâu, bèn bần thần chạy xuống bếp lặng lẽ bóng mẹ đang hì hụi bên đèn dầu mờ ảo, cho bọn tằm ăn lá mà thấy lòng nôn nao biết bao nỗi niềm.

Nhưng có lẽ bận rộn nhất chính là giai đoạn tằm sắp chín. Vài ngày trước đó, ba mẹ tôi thường chuẩn bị sẵn hàng chục cái né. Né tằm vốn đơn thuần là loại phên nứa được bà con quê tôi cố tình đan thưa, nhằm tạo nhiều khe vuông để người ta dễ dàng nhét búi rơm vào nhằm giữ ấm và tạo điều kiện thuận lợi cho tằm vào làm tổ. Thông thường, né sẽ được dựng hơi nghiêng để dễ thả tằm khi đã chín vào. Mẹ tôi thường bảo khi tằm chín, chúng ta phải tập trung nhìn trên nong, phát hiện ra con tằm nào có thân ửng đỏ là phải bắt vội thả vào né. Nếu thao tác của người nuôi tằm không nhanh thì những con tằm chín này sẽ mau chóng quây kén ở ngay cái nong đầy cuống lá dâu, gây ảnh hưởng đến mùa vụ.

Bọn trẻ con chúng tôi khi ấy rất háo hức quan sát những búi rơm trên né, nhìn bọn tằm chín bò đi bò lại chỉ một lát sau, đã thấy cuộn thành cái kén vàng ươm. Khoảng độ nửa giờ đồng hồ, những chiếc kén của tằm đã vô cùng dày dặn và chắc chắn. Tằm sẽ nằm yên vị trong kén, sau khi đã hoàn thành giai đoạn quan trọng nhất của mình là rút ruột nhả tơ. Khoảng độ vài ngày sau, mẹ tôi sẽ nhẹ nhàng bóc từng cái kén trên né cho vào một chiếc rổ cái. Kén tằm sau khi thu hoạch thường sẽ được đem bán cho các xưởng quay tơ hoặc mẹ tôi tự quay lấy. Khi các con tằm chín đã nhả hết tơ dệt thành kén vàng chắc nịch bên ngoài, mẹ gỡ vào thúng đem tới xưởng ươm tơ.

Xưởng ươm quê tôi khi xưa được đặt trong ngôi chùa ở giữa làng. Ba tôi kể rằng, từ sau khi cả làng tôi tiến hành những chính sách cải cách ruộng đất thì không gian ở đình chùa được dùng làm trường học và xưởng ươm tơ. Mẹ tôi cũng tham gia vào công việc ươm và quay tơ. Khi quay tơ, mẹ sẽ từ từ thả từng mẻ kén vào nồi nước nóng, móc sợi tơ mỏng mảnh cho vào guồng quay. Chỉ trong thoáng chốc, mẹ tôi đã thu những cuộn tơ vàng óng mới quay đặt vào một cái rổ sạch sẽ. Trong nồi nước còn bốc hơi nghi ngút, lõi kén chứa con tằm đã thành nhộng nổi lều bều.

Thông thường, tơ gỡ khỏi guồng rất mỏng manh, chỉ có đường kính khoảng chừng nửa mét. Mẹ tôi thường bảo những sợi tơ vàng óng còn thô ráp đó sẽ được nhập cho nhà máy dệt vải để tạo nên biết bao sản phẩm thật đẹp cho đời. Những sợi tơ nhìn mỏng manh nhưng là sự chắt chiu công sức lao động biết bao ngày tháng của mẹ tôi để nuôi lớn chúng tôi trong suốt khoảng đời tuổi thơ khó khăn và thiếu thốn.

Nhiều năm trôi qua, khi tôi trưởng thành đủ để lo cho gia đình một cuộc sống đủ đầy hơn thì mẹ đã lặng lẽ ra đi. Thi thoảng, có dịp về quê, tôi hay thơ thẩn đi dọc bờ sông có những bãi trồng dâu xanh mướt mát, thoáng nghe trong gió tiếng rào rào của tằm ăn rỗi, thấy lòng cồn cào biết bao nỗi nhớ mẹ và nghề nuôi tằm khi xưa.

Liên quan