Dân ca Soọng cô: Mến nhau, yêu nhau, thành vợ thành chồng nhờ câu hát (Bài 1)

Từng lời thơ khi được dịch ra đều rất thu hút tôi bởi những thông điệp nhân văn được truyền tải. 

Trái quả còn xanh chờ nắng chiều/ Em còn nhỏ tuổi chưa biết yêu/ Đợi em vài năm tuổi xuân thời/ Cùng anh ước hẹn ngỏ kết lời, một trong những bài hát của thiếu niên từ 15 tuổi trở xuống để giáo dục về việc tảo hôn.

NNƯT Lê Đại Năm – Trưởng ban liên lạc các CLB Sán Dìu Việt Nam, Trung tâm Nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc Việt Nam cho biết: “Dân ca Sán Dìu là những giá trị tinh hoa văn hóa bền vững được vun đắp theo dòng chảy thời đại lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước, đó là lòng yêu nước nồng nàn, là tinh thần đoàn kết, là sự gắn bó làng xã, là đạo đức bao dung nhân ái, trọng nghĩa tình đạo lý, là đức tính cần cù sáng tạo trong lao động sản xuất, là sự tinh tế trong ứng xử, dạy người Sán Dìu về lối sống giản dị, là nền tảng tinh thần phát triển đồng hành cùng xã hội. Chúng tôi hiện nay vẫn đang cố gắng coi trọng, kế thừa và gìn giữ phát huy các giá trị văn hóa truyền thống phi vật thể mà cha ông ta đã sáng tạo nên”.

Qua những lời của ông Năm, bất chợt trong tôi liên tưởng tới dân ca Quan họ Bắc Ninh, bởi tinh hoa của Quan họ, qua từng lời hát cũng dạy con người những lề lối, cách thức ứng xử làm người, trọng nghĩa tình.

Tôi bắt đầu lân la hỏi chuyện thêm các nghệ nhân và biết rằng, hình thức của dân ca Soọng cô cũng chủ yếu là theo lối hát đối đáp, giao duyên giữa nam và nữ giống như hình thức hát canh của Quan họ. Người Sán Dìu xưa cũng có các hoạt động đi chơi, giao lưu giữa các làng bản, cũng rủ nhau về nhà và hát tới hết đêm hay cả mấy ngày mấy đêm. Hát Soọng cô không bị giới hạn bởi không gian, thời gian, hoàn cảnh hay môi trường diễn xướng. Họ có thể hát trong lao động sản xuất, hát ru con, hát chúc mừng năm mới, hát trong các dịp lễ hội, hát mừng đám cưới hay trai hát hát giao duyên tìm hiểu trong lúc đến chơi làng.