Hát Dô Liệp Tuyết (Bài 3): Cần có chế độ và chính sách cho các nghệ nhân giữ “hồn” di sản

Còn theo nhà nghiên cứu Đặng Hoành Loan – nguyên Phó viện trưởng, Viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam), hát Dô của xã Liệp Tuyết đã đóng góp vào kho tàng diễn xướng dân gian Việt Nam một loại hình hát múa khá phổ biến trong tín ngưỡng thờ thần Việt Nam (cụ thể ở đây là thờ Tản Viên Sơn Thánh).

“Chúng ta có thể bắt gặp hình thức hát thờ như vậy ở rất nhiều địa phương. Tuy nhiên, ở hát Dô Liệp Tuyết có một cách thức biểu diễn duyên dáng và tính chất nghệ thuật rất riêng. Giai điệu của hát Dô là giai điệu riêng, độc đáo mà chỉ hát Dô mới có. Múa trong hát Dô cũng giữ một nét rất thiêng. Cụ thể là các động tác múa rất tiết chế, khiêm nhường… để thể hiện sự tôn trọng khi đứng trước bàn thờ thánh. Cả hát và múa trong hát Dô đều thể hiện rất khéo léo, làm cho người xem không cảm thấy xô bồ, phóng đại mà phù hợp với việc thờ thánh”, nhà nghiên cứu Đặng Hoành Loan chia sẻ với Dân Việt.

Theo nhà nghiên cứu Trần Bảo Hưng, lời ca của hát Dô mang rất nhiều những giá trị văn học. Ông cho rằng. dù không trau chuốt, giàu hình ảnh và âm điệu như dân ca trữ tình nhưng vẫn hết sức sinh động. Từ ca ngợi anh hùng và lịch sử dân tộc, những mong ước của con người, những miêu tả cảnh sắc bốn mùa, cảnh lao động tới những rung động, khao khát tình yêu nam nữ rất trong sáng,…

“Xu hướng chung của dân ca nghi lễ như hát Dô là ngày càng phát triển, ngày càng mang đậm nét tính chất hiện thực và tính chất trữ tình, tiến gần đến hiện thực và phản ánh hiện thực. Đó là giá trị chủ yếu của hát Dô và cũng là nguyên nhân tạo nên sức sống lâu bền loại hình này.

Mặc dù có những hạn chế về mặt nội dung và nghệ thuật, hát Dô vẫn là viên ngọc quý trong di sản văn hóa dân tộc. Nó giúp thế hệ con cháu nhìn rõ hơn cuộc sống lao động, cuộc sống tình cảm của cha ông ngày trước”, ông Hưng khẳng định với Dân Việt.

Về những tục “hèm” xưa kia của hát Dô, nhà nghiên cứu Đặng Hoành Loan cho rằng, điều này chỉ nhằm nhấn mạnh đến tính thiêng trong việc thờ cúng Thánh Tản Viên, tránh những biến tướng làm hỏng đi nét đẹp văn hoá. Mỗi một loại hình dân ca nghi lễ đều gắng với những câu chuyện tương tự nhằm tôn vinh đối tượng được thờ cúng. Vậy nên, những tục “hèm” này chỉ nên dừng lại ở mức độ để nhân dân kính trọng Thánh Tản Viên, không nên cho rằng sẽ dẫn đến những xui xẻo.

Cần chính sách cụ thể hơn cho hát Dô và các nghệ nhân

Tiếp xúc trực tiếp với những nghệ nhân từng tham gia lễ hội hát Dô tại đền Khánh Xuân từ năm 1926, nhà nghiên cứu Trần Bảo Hưng chia sẻ: “Qua lời kể lại của các nghệ nhân, tôi nhận thấy họ hết sức tôn kính và biết ơn với vị thánh (Tản Viên Sơn Thánh) của vùng. Hơn nữa, 36 năm hội mới lại tổ chức một lần ở đền Khánh Xuân nên được tham gia vào đội ngũ hát thờ khi ấy là điều rất vinh dự.