Gia đình nhạc sĩ Phạm Tuyên bức xúc vì bài hát “Chú voi con ở Bản Đôn” bị biến tấu, làm mất ý nghĩa gốc

“Hiện nay tình trạng vi phạm bản quyền âm nhạc ở Việt Nam ngày càng tinh vi. Trước đây, thường việc vi phạm bản quyền là sử dụng phần lời, phần giai điệu hoặc sử dụng phần bản ghi mà không xin phép tác giả ca khúc. Nhưng giờ đây nhiều chương trình, nhiều ca sĩ trẻ còn sẵn sàng biến tấu một bài hát sang một phong cách khác, làm mất đi ý nghĩa của bài hát gốc.

Điển hình ca khúc “Chú voi con ở Bản Đôn” của bố tôi – nhạc sĩ Phạm Tuyên đã bị điều chỉnh từ giọng trưởng sang giọng thứ mà chưa hề được sự chấp thuận của tác giả. Mỗi tác phẩm âm nhạc là một “đứa con tinh thần” của tác giả, ai cũng muốn các bạn trẻ thoả sức sáng tạo, làm mới lại những tác phẩm để bài hát được lan toả rộng hơn, nhưng việc làm mới đó vẫn phải xin phép và chỉ khi được sự đồng ý của tác giả thì bản nhạc biến tấu đó (còn gọi là phái sinh) mới được phát hành trên các nền tảng”, chị Phạm Hồng Tuyến chia sẻ.

Chị Phạm Hồng Tuyến chia sẻ thêm rằng, nhạc sĩ Phạm Tuyên không phải là người khó tính nhưng ông cần được tôn trọng với tư cách là một nhạc sĩ lớn, “cha đẻ” của tác phẩm.

“Tôi vẫn nhớ, chương trình Táo Quân – Gặp nhau cuối năm 2009 chế ra “Lụt từ ngã tư đường phố” trên nền bài hát góc “Từ một ngã tư đường phố” để phục vụ cho chương trình thì nhóm sản xuất đã tới xin phép bố tôi và ông vui vẻ đồng ý ngay. Nhạc sĩ Phạm Tuyên rất ủng hộ sự sáng tạo làm mới tác phẩm của ông, nhưng như vậy không có nghĩa là tuỳ tiện sử dụng, biến đổi bài hát mà không hề xin phép tác giả.

Gân đây, tôi liên tiếp nhận được tin nhắn của bạn bè gửi các link bài hát phái sinh này. Không rõ ai là “tác giả” bản nhạc chế lại này. Tôi đoán, có thể một bạn trẻ hoặc một nhóm sinh viên nào đó trong cơn say mê sáng tạo thì đã chuyển bài hát sang điệu thức khác với phần đệm guitar bập bùng. Rồi thì bài hát nhanh chóng lan toả trên các nền tảng mạng xã hội cũng nhờ bài hát gốc quá nổi tiếng.

Sau thì cả bố tôi và gia đình đều cảm thấy khó chịu vì không có ai xin phép tác giả để ra bài hát biến thể (phái sinh) này. Và thậm chí nhiều người khi hát bài này vẫn nghĩ là của nhạc sĩ Phạm Tuyên, đến cả ca sĩ chuyên nghiệp khi được đề nghị biểu diễn bài hát “Chú voi con ở Bản Đôn” cũng hát bản phái sinh như một sự mặc nhiên. Bài hát đã bị biến thể tuỳ tiện và vi phạm bản quyền nghiêm trọng. Rất mong tác giả đích thực của việc phái sinh bài “Chú voi con ở Bản Đôn” sớm liên hệ với gia đình để mọi việc được sáng tỏ”, chị Phạm Hồng Tuyến bày tỏ.

Tác phẩm phái sinh cũng cần phải tôn trọng tác giả “cha đẻ”

Trao đổi với Dân Việt, nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Quang Long cho rằng, chuyện biến thể bài hát gốc, thành tác phẩm phái sinh trong làng nhạc (cả thế giới và Việt Nam) là chuyện khá phổ biến. Ngày xưa, trong âm nhạc cổ điển, người ta gọi đây là việc biến tấu trên một chủ đề. Tuy nhiên, người ta sẽ thể hiện việc tôn trọng quyền tác giả bằng cách ghi rõ việc biến tấu này dựa theo chủ đề nào, của tác giả nào. Thậm chí, nhiều người còn gặp trực tiếp tác giả hoặc người đại diện để trao đổi hoặc xin phép trước khi làm việc này. Và giới âm nhạc cổ điển coi đây như một thể loại âm nhạc.